arxipelagos

Στα 1944, τον Σεπτέμβριο, οι Γερμανοί φεύγουν και αφήνουν στη Σάμο 1000 Ιταλούς φασίστες με διοικητή ένα λοχαγό, ονομαζόμενο Ρούσσο, που έχουν περιχαρακωθεί στη περιοχή Πυθαγορείου, και διαθέτουν 42 κανόνια, άφθονα πολυβόλα και ακόμη αφθονότερα πυρομαχικά. Από τη Χίο που έχει ελευθερωθεί φτάνει ο Τσιγάντες με το επιτελείο του.  Στη Σάμο περιφέρονται ήδη τμήματα του Ιερού Λόχου, και με αρχηγό τον Κώστα Ζαφείρη έχουν βγει στο βουνό αντάρτες. Ο Κώστας Λοβέρδος, αξιωματικός του επιτελείου του Τσιγάντε στο βιβλίο του «Ιερός Λόχος» που κυκλοφόρησε στο Παρίσι το 1968 διηγείται τα της παράδοσης της Σάμου.
«Ο Τσιγάντες επισκοπεί τα γύρω. Ο Ζαφείρης βρίσκεται φυσικά εκεί και λέγει: «όλο πάθος, όλο φλόγα, αυτοί οι άνθρωποι, και δείχνει τους αντάρτες θα ήθελαν να χτυπήσουν τους Ιταλούς και να τους φάνε το συκώτι».
Εάν θεωρείται τους εαυτούς σας ικανούς, απαντά ο Λοβέρδος να κάμετε μια τέτοια τρέλα, σε χίλιους τακτικούς στρατιώτες, έστω Ιταλούς, πηγαίνετε όταν το θελήσετε.
Ύστερα από αυτό, ο τόνος πέφτει αρκετές μονάδες…… Και ο Λοβέρδος συνεχίζει:
Ο Τσιγάντες παίρνει την πένα :  

4 Οκτωβρίου 1944
Λοχαγέ μου,
Έχω λάβει εντολή να σας κτυπήσω, και τα μέσα που διαθέτω στη στεριά, τη θάλασσα και τον αέρα εάν χρειασθεί, είναι τέτοια ώστε να μη υπάρχει αμφιβολία ότι θα οδηγήσουν σε ασφαλή νίκη.
Η κατάστασίς σας, δεν διαθέτει διεξόδους. Το να θελήσετε να θυσιάσετε τους ανθρώπους  σας, είναι καθαρή ματαιοπονία. Καμιά δόξα δε θα προσκομισθεί στην πατρίδα σας.
Έστε βέβαιος ότι εκτιμώ τις ανησυχίες σας ως στρατιώτου, στρατιώτης και εγώ, πολύ παλαιότερος στην καριέρα και πιο ηλικιωμένος από σας. Αυτό μου επιτρέπει να κάμω έκκληση στη φρόνησή σας και τις ευθύνες σας μια που είσθε ο αρχηγός. Προσθέσατε ότι οι αντάρτες των οποίων ο αριθμός αυξάνει λεπτό προς λεπτό, ανυπομονούν. Είμαι ακόμη σε θέση να σας παράσχω όλας τας επιθυμητάς προσωπικάς εγγυήσεις, αλλά πιστέψτε με, μην αργείτε.
                                                                   Συνταγματάρχης Τσιγάντες

                                                   Διοικητής Ιερού Λόχου και Στρ. Δ/της Νήσων


Την επομένη ο συγγραφέας του τελεσιγράφου απευθύνει στην κυβέρνηση ένα τηλεγράφημα: «Η εχθρική φρουρά της Σάμου παρεδόθη σήμερα μετά το τελεσίγραφο. Χίλιοι αιχμάλωτοι. Ενδιαφέροντα λάφυρα. Η μαρτυρική νήσος κλαίει από χαρά».
Και προσθέτει ο Λοβέρδος: «Δεν υπήρξε λεηλασία. Οι Ιταλοί αξιωματικοί ετέθησαν υπό την προστασία μιας μικρής φρουράς. Οδήγησα τους στρατιώτες στο μοναστήρι του Σταυρού όπου ο παλιός μου φίλος μοναχός Παπακαλούδης, ιταλόφοβος καθώς και μισογύνης, θα ξεθάψει ένα πανάρχαιο κυνηγετικό όπλο, και παίρνοντας ύφος σκληρό θα τονίσει στους 950 αιχμαλώτους ότι θα τους χτυπήσει εάν δεν σεβαστούν την αγιοσύνη του τόπου.
Αυτή υπήρξε η παράδοση της Σάμου. Ο ρόλος ενός στρατιωτικού αρχηγού είναι κάποτε ν’ αποφεύγει τη μάχη και τον θάνατο».

Με την ευκαιρία της αποστολής από την Προεδρική Φρουρά, της Στολής του Βρακοφόρου του Αιγαίου στην 85η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, η Πολιτιστική Ομάδα "Αρχιπέλαγος" "εκτύπωσε" ένα πολύ μικρό αριθμό από συλλεκτικές κούπες, που θα προσφερθούν σε Αξιωματικούς της Προεδρικής Φρουράς και του Γ.Ε.Ν και  σε κάποιους συνεργάτες μας.
Η αρχή, όπως ήταν φυσικό, έγινε από την Προεδρική Φρουρά, που πάντα μας "καλοδέχεται" και προσφέρθηκαν οι πρώτες κούπες !

Τα τελευταία χρόνια, έχουμε συνδέσει την 22 Οκτωβρίου, με την επέτειο της πρόσκρουσης του θρυλικού Αντιτορπιλικού "ΑΔΡΙΑΣ" σε νάρκη, στα ανοικτά της Καλύμνου το 1943.
Αυτήν την ημερομηνία επιλέξαμε φέτος με το Γ.Ε.Ν. για να παρουσιάσουμε το αφιέρωμά μας με τίτλο "Ελεύθερον το Εύψυχον" , στην Σχολή Ναυτικών Δοκίμων.
Ναι. αλλά θα πει κανείς "και δεν υπολογίζεις τα μέτρα προστασίας, που απαγορεύουν τις συγκεντρώσεις" ?
Και βέβαια ΝΑΙ, θα απαντήσουμε ...
Σε καμμία περίπτωση ΔΕΝ θα βάζαμε σε κίνδυνο τους μαθητές-ναυτικούς δόκιμους !
Ακολουθώντας τα Υγειονομικά πρωτόκολλα και αξιοποιώντας την τεχνολογία, αποφασίσαμε σε συνεργασία με το ΓΕΝ και την Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, να γίνει η επιμορφωτική παρουσίαση με την μέθοδο της τηλεκπαίδευσης !